Geven familiebedrijven een extra boost aan ondernemerschap door hun langetermijnperspectief en geduldig kapitaal, of wordt ondernemerschap er juist in de kiem gesmoord omdat de actieve generatie te zeer gebukt gaat onder de verantwoordelijkheid die op haar rust? Mits de juiste aanpak en mindset concluderen we het eerste.
Familiebedrijven hebben soms het imago risico-avers te zijn, conservatief in hun innovatiestrategie, weigerachtig tegenover verandering. Ondernemerschap aanhouden binnen een familiebedrijf blijkt en cours de route inderdaad niet altijd een evidentie.
We zien drie redenen:
- Na verloop van tijd ligt de nadruk in een familiebedrijf vaak eerder op management dan op ondernemerschap. Volgende generaties zien het harde werk en de uitdagingen die gepaard gaan met ondernemerschap minder gemakkelijk onder ogen of wensen daar niet voor te kiezen.
- Onderzoek toont aan dat naarmate de familie en het familiebedrijf groeit, en het verhaal zich over generaties uitstrekt, de wens om de verwezenlijkingen en het vermogen van de familie en het bedrijf te beschermen leidt tot een voorzichtigere aanpak.
- Passie en ondernemend leiderschap kunnen ten slotte ook eroderen in de opeenvolgende generaties.
Toch zien we dat familiebedrijven vaak tot de meest innovatieve in hun branche behoren. Vele zijn in staat om generaties lang te gedijen, wat aangeeft dat innovatie en ondernemerszin de kern vormt van hun bedrijfscultuur. Wat kunnen we dan leren van de sterondernemers onder de familiebedrijven? 5 lessen.
1. Groeimindset
Ondernemerszin is niet aangeboren. Ondernemen kan je leren.
Cursussen ‘Ondernemen’ aan scholen, hoge scholen, universiteiten en business schools, zijn in opmars en winnen inhoudelijk ook meer en meer aan waarde.
Daarnaast is ook hands-on leren belangrijk. Door van jongs af aan betrokken te worden, vakantiewerk te doen, mee na te denken over uitdagingen, en af en toe te delen in de dagelijkse bezorgdheden van vader, moeder, tante of nonkel, kan de entrepreneurial spirit alvast de generatiewissel overbruggen.
Ten slotte is er learning on the job. Het voorzien van mogelijkheden om te ondernemen in het opleidingstraject van de next gen is een cruciale stapsteen richting groei in ondernemerschap.
2. Speak up
Niet zelden zien we dat de huidige generatie initiatief verwacht vanuit de volgende generatie zonder dat uit te spreken, en dat de volgende generatie moeilijk vragen durft te stellen of voorstellen op tafel durft te leggen.
Het is duidelijk dat goede communicatie, het afstemmen van verwachtingen en het positief openstaan voor prille ideeën, vitaal zijn in het bevorderen van ondernemerszin bij de volgende generatie.
3. De legacy-gedachte
De legacy-gedacht leidt, zoals gezegd, vaak tot een voorzichtere aanpak. Maar het kan ook anders. Succesvolle families vatten de familiale erfenis aan om over generaties heen verantwoordelijke eigenaars te ontwikkelen.
Volgende generaties worden opgevoed in de wetenschap dat ze niet alleen aandeelhouders zijn, maar ook bewakers van de familiale erfenis: ‘You never actually own a family business, you merely look after it for the next generation’ (naar de bekende slogan van Patek Philippe). Dit verantwoord eigenaarschap noopt inherent tot ondernemerschap, want vraagt continuïteit én groei.
4. Driven by purpose
Wat familiebedrijven vaak onderscheidt, is dat de eigenaars voorbij de economische resultaten, vanuit een ‘sense of purpose’ handelen. Het familiebedrijf draagt een maatschappelijke verantwoordelijkheid, omwille van expertise, omvang, eco-systeem, historie of andere.
Onderzoek toont aan dat dat innovatie positief wordt beïnvloed door het bestaan van niet-economische doelen. Families die doelstellingen najagen die voorbij louter financiële resultaten gaan, beschouwen het niet als een bedreiging voor het familievermogen om hun middelen in te zetten voor innovatie.
5. FAIL: first attempt in learning
Het risico lopen te mislukken, wanneer de hele familie over je schouders meekijkt en je de verwezenlijkingen van vorige generaties (voor een stuk) op til zet: dat is next level ondernemerschap.
Een gezonde mindset, een veilige cultuur waarin leren wordt aangemoedigd en goede familiale afspraken en omkadering vormen een basis van waaruit het voor jonge familiale ondernemers gemakkelijker springen is.
Zoals men in de States zegt: ‘”fail’ means ‘first attempt in learning’”.
Tot slot
Sommige families gaan nog een stap verder en voorzien safe spaces¸als labo’s voor het ondernemerschap door de next gen. Andere motiveren hun kinderen, neven en nichten door geld opzij te zetten (soms zelfs in de vorm van beurzen) voor onderzoek of nieuwe ventures door de volgende generatie. Ook family offices zijn een manier om ondernemerschap binnen de familie gestructureerd aan te moedigen.
Welke vorm de inspanningen om het ondernemerschap te bevorderen ook aannemen, belangrijk is dat elk project, net als elk ander initiatief in het kader van een onderneming, professioneel wordt aangepakt en ondersteund. En dat het kadert in een degelijk en gedragen risicobeleid.
Laura Lannoo
Adviseur Het Familiebedrijf
Roots Advocaten
- 12/03/2024