Schenken zonder dat de schenker in zijn hemd wordt gezet

Een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik beantwoordt in deze tijden vaak niet aan de verwachtingen van de schenker, voor wat de inkomsten betreft. De Tijd besteedde er recent nog een artikel aan. Als de schenker meer financiële zekerheid wil, biedt de schenking met last een goed alternatief. Bij een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik van bijvoorbeeld een effectenportefeuille komen de vruchten (de intresten en dividenden) toe aan de schenker. De laatste jaren kunnen die mager uitvallen zodat de schenker de verhoopte inkomsten aan zich voorbij ziet gaan.

Schenking met last

Een alternatieve piste met meer financiële zekerheid is de schenking met last. Deze last kan erin bestaan dat de begiftigde periodiek (bijvoorbeeld maandelijks of jaarlijks) een bepaald bedrag in geld moet betalen aan de schenker. Het bedrag is verschuldigd, ongeacht het effectieve rendement van het geschonken goed. Indien de gegenereerde vruchten over een bepaalde periode lager zijn dan het bedrag van de last, zal de begiftigde het verschil zelf moeten bijpassen. In het omgekeerde geval zal de begiftigde het deel van de vruchten dat het bedrag van de last overschrijdt, zelf kunnen opstrijken.

Het is ook mogelijk om het voorwerp van de last tot betaling zo te omschrijven dat ze gelijk is aan de vruchten, maar wel met een welbepaald bedrag als minimum. Op die manier krijgt de schenker een gegarandeerd minimum, maar kan hij in de betere jaren ook meegenieten van het hoger rendement. Het is aangewezen om de last te formuleren als een optie in hoofde van de schenker. Indien de inkomsten die naar de schenker vloeien door de last hoger zijn dan nodig of gewenst, zal de schenker voor deze vermogensaangroei opnieuw een planning moeten uitwerken, wat niet de bedoeling is. Als de last optioneel is, kan de schenker slechts een beroep doen op de last indien en in de mate hij daar nood aan heeft. In elk geval moet erover worden gewaakt dat het bedrag van de periodieke last niet te hoog is zodat het karakter van de schenking niet in het gedrang komt.

Een maatschap

Er is nog een belangrijk verschil tussen een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik en een schenking met last: bij een voorbehoud van vruchtgebruik heeft de schenker ruimere rechten. Zo kan de begiftigde onder meer het geschonken goed niet vervreemden zonder het akkoord van de schenker-vruchtgebruiker. Daardoor behoudt de schenker dus nog enige controle over het geschonken goed. Indien de schenker een last tot betaling aan de schenking koppelt, maar toch nog niet (alle) controle wil prijsgeven, kan een maatschap soelaas bieden. De schenker brengt de betrokken effectenportefeuille dan vooraf in in de maatschap. Hij benoemt zichzelf tot zaakvoerder en beslist zo over het beheer van de portefeuille. Vervolgens schenkt hij de delen in de maatschap aan de begiftigden. Zij worden vennoot, maar hebben geen zeggenschap over de portefeuille.

De keerzijde hiervan is wel dat de vruchten van de portefeuille niet bij de begiftigden rechtstreeks terechtkomen, maar wel in de maatschap. Zij kunnen deze opbrengsten dan niet gebruiken om de last aan de schenker te betalen. Er zal in dat geval een goede regeling moeten worden uitgewerkt in de statuten van de maatschap voor de uitkering van de winsten aan de vennoten.

Conclusie

Elke formule heeft dus voor- en nadelen. Bij elke planning is het daarom primordiaal dat de wensen, zowel financieële als andere, van de schenker eerst in kaart worden gebracht. Vervolgens kan een regeling op maat wordt uitgewerkt. De boodschap aan de potentiële schenkers is dan ook: bezint eer ge begint.