Vlaams successiedecreet: ook een negatief attest kan positief zijn!

Volgens het Vlaams successiedecreet kunnen de aandelen in familiebedrijven sinds 1 januari 2012 vererven tegen een verlaagd tarief van 3% of 7%. Bij een schenking geldt zelfs een nultarief. Beide gunstregelingen zijn wel aan strikte voorwaarden onderworpen.

In geval van een schenking zal de akte bijvoorbeeld moeten worden verleden voor een notaris. In deze akte moeten de partijen verklaren dat ze aanspraak willen maken op de vrijstelling en dat de nodige voorwaarden zijn vervuld. Bij de schenkingsakte moet ook een attest worden gevoegd waarin de Vlaamse Belastingdienst verklaart dat aan de voorwaarden voor de vrijstelling is voldaan (positief attest).

In de praktijk willen de betrokken partijen soms de schenking al laten doorgaan zonder het attest af te wachten of zonder zelfs de aanvraag in te dienen, bijvoorbeeld omwille van de hoge leeftijd en de slechte gezondheidstoestand van de schenker. In dit geval kan de schenkingsakte worden verleden met betaling van de schenkingsrechten tegen het gewone tarief van 3% of 7%. Indien daarna een positief attest wordt bekomen, kunnen deze schenkingsrechten worden teruggevorderd.

Alternatieven niet uitsluiten

Tegen deze werkwijze is geen enkel bezwaar, voor zover men er op het ogenblik van de schenking zeker van is dat aan de voorwaarden van het Vlaams successiedecreet is voldaan en dat er dus een positief attest zal worden bekomen. Bij een negatief attest echter zijn de betaalde schenkingsrechten definitief. Men kan dan ook niet meer kiezen voor mogelijk gunstiger alternatieven.

Zo’n alternatief voor schenkingen die niet kunnen genieten van de vrijstelling kan erin bestaan de schenkingsakte te laten verlijden voor een Nederlands notaris. Hierop zijn geen schenkingsrechten verschuldigd. Enkel in geval van een overlijden van de schenker binnen de drie jaar na de schenking, zullen alsnog successierechten moeten worden betaald (tegen een progressief tarief waarvan hoogste schijf 27% bedraagt).

Drie jaar wordt zeven jaar

Deze zogenaamde verdachte periode van drie jaar wordt zelfs verlengd tot zeven jaar indien de akte voor de Nederlandse notaris betrekking heeft op aandelen van een familiebedrijf die in aanmerking komen voor de gunstregeling van het Vlaams successiedecreet.

Wanneer het onzeker is of de schenking onder de vrijstelling valt (bijvoorbeeld omdat er geen duidelijkheid is over één of meerdere voorwaarden), kan het zeker nuttig zijn om voorafgaandelijk een attest bij de Vlaamse Belastingsdienst aan te vragen. Wordt, onverhoopt, een positief attest bekomen, dan kan de schenking voor Belgisch notaris gebeuren zonder betaling van schenkingsrechten. Is het attest daarentegen negatief, dan hebben de schenker en de begiftigden de zekerheid dat, indien zij de schenkingsakte voor een Nederlands notaris laten verlijden, de verdachte periode geen zeven jaar maar slechts drie jaar bedraagt.

Uiteindelijk zal bij overlijden van de schenker de federale ontvanger beslissen over de toepasselijke ‘verdachte periode’. Maar een negatief attest is voor de begiftigden in elk geval een belangrijke troef in de argumentatie voor de toepassing van de driejarige periode.