Dag van het Familiebedrijf maakt familiebedrijven wegwijs: 'Gouverner, c’est prévoir'

De spits werd afgebeten door organisator en bezieler Jozef Lievens zelf die de grote thema’s waar familiebedrijven vandaag mee worstelen, netjes op een rijtje zette: de war for talent, de opvolgingsproblematiek, familiale governance of hoe innoveren. Op elk potje ook een passend dekseltje, met dank aan Julie Dekker (over HR), Véronique Goossens (Belfius-studie over opvolging), Matthias en Laura Lannoo (over governance) en last but not least Francis Deprez van D’Ieteren (over innoveren).

De mens als schakel

Julie Dekker (van het Limburgse familiebedrijf Hoogmartens Wegenbouw) liet haar licht schijnen op de menselijke relaties binnen een familiebedrijf van de derde generatie. Een bedrijf dat steil klimt. Dekker mag zich met recht en reden een experte noemen want ze schreef ook een doctoraatsthesis over het wel en wee van familiebedrijven. “Het doorgeven van de fakkel tussen generaties is vooral een kwestie van goede planning”, vindt Dekker. “Begin daar best niet alleen aan, maar doe beroep op advies van experts.”

Daarna zoemde ze in op het personeelsbeleid binnen een groeibedrijf. Met een aantal goed doordachte stelregels kreeg ze de hele zaal stil. “Vroeger was het eenvoudig in de HR-wereld: na de aanwerving gaf je iemand een plaatsje aan een bureau en een opdracht. Dat is voorbij. Nu moet je medewerkers over de hele lijn en gedurende het hele parcours professioneel begeleiden. Als werkgever moet je werken met diverse matrixen om het personeel te sturen: de talentmatrix, de competentiematrix, de motivatiematrix. En ja, soms moet je in het belang van het bedrijf én in het belang van de persoon in kwestie, ook harde beslissingen durven te nemen. Maar een CEO kan nooit alles alleen oplossen. Daarom is het vandaag aangewezen om medewerkers zelfredzaam te maken. Zelfontplooiing is vandaag de dag cruciaal. Net als open en constructieve communicatie op alle niveaus. Alle medewerkers moeten bijvoorbeeld weten voor welke waarden hun bedrijf garant tekent. Finaal, en ook erg belangrijk: vier je successen met je personeel.”

Studie bij 45.000 familiebedrijven

Véronique Goossens, gewezen anker van Kanaal Z en nu hoofdeconoom bij Belfius, kwam op haar beurt en in primeur een studie toelichten die Belfius maakte over familiebedrijven. Een studie met een diepgaande scope want liefst 45.000 familiebedrijven werden bevraagd. De conclusies kunnen dus niet anders dan hout snijden. “Onze eerste conclusie is nog altijd deze: vier op de vijf familiebedrijven zijn nog onvoldoende voorbereid als het gaat over opvolging”, aldus Goossens. “De vragen worden alleen maar groter in het geval de CEO alleen de zaken leidt, de enige aandeelhouder is en niet meteen een opvolger heeft. Dan moddert het nog te veel aan en wordt er niet tijdig genoeg gedacht aan het belang van het bedrijf op de lange termijn. Vaak, te vaak, eindigt het dan in paniekvoetbal omdat de CEO, die te laat in gang schoot, geen koper vindt. Dit betekent niet alleen een bedrijf minder maar ook een verlies aan waarde, aan toegevoegde waarde ook én aan kennis. Onze studie leert gelukkig dat grote familiebedrijven zich wel beter en beter, tijdiger en tijdiger, voorbereiden op het doorgeven van de fakkel. Ons advies is in elke geval: roep professioneel advies in (een Raad van Advies is een goed idee, maar ook bankiers kunnen hun licht laten schijnen) en begin er tijdig aan. Tot slot en niet onbelangrijk: zorg er voor dat de emoties niet te hoog oplaaien. Experten, die het vertrouwen genieten, kunnen daarin best helpen.”

Het belang van governance

Vader Matthias en dochterlief Laura Lannoo van de gelijknamige uitgeverij uit Tielt, kwamen hun case toelichten met veel nadruk op governance in al zijn aspecten. Van een Familieraad over een Familieforum tot en met Ardennenweekends waarbij de familianten inzage krijgen over het reilen en zeilen van het familiebedrijf.

Bij Lannoo komt de wissel van de macht er aan. “Maar bij ons geen zorg”, wist Matthias Lannoo. “We zijn er tijdig aan begonnen, we hebben in elke fase van het proces ook experts aan boord gehaald en we hebben ten allen tijde ook transparant gecommuniceerd met elkeen aan boord.” Laura Lannoo, één van de drie kandidaten om straks CEO te worden van het bedrijf, verwoordde het treffend zo: “Als het over opvolging gaat mag je de zaken niet laten slabakken, maar moet je wel alles laten rijpen.”

Durf ook diversifiëren

Francis Deprez van het 216 jaar oude en al 7 generaties tellende familiebedrijf D’Ieteren Group, mocht de debatten afronden, en deed dat met verve. Hij wees er op dat D’Ieteren Group al langer een cruciale strategische koers vaart door niet alle eieren in één mand te leggen. “Ons familiebedrijf, dat ook deels op de beurs noteert, wordt nog steevast geassocieerd met auto’s, en aan die sector zijn we uiteraard ook trouw gebleven”, aldus Francis Deprez. “Maar vandaag zijn we veel meer dan dat, dankzij participaties in onder meer Belron (Carglass), het Italiaanse Moleskine, TVH en veel vastgoed ook. Als we diversifiëren kijken we naar familiebedrijven die beantwoorden aan een aantal belangrijke criteria. De bedrijven in kwestie moeten erg autonoom werken, een soort pioniers zijn in hun sector, een zekere maatschappelijk impact hebben en ook waarden uitdragen. Als dat alles het geval is, dan zijn we - anders dan private equity spelers - partners voor de lange termijn, nooit voor de korte termijn.”

Francis Deprez wees er nog fijntjes op dat het voorbeeld van D’Ieteren Group blijkbaar meer en meer aanslaat, zoals onder meer Luc Tack en Pascal Vanhalst bewijzen met hun recente investeringen in goed draaiende familiebedrijven (respectievelijk Sarens en Abriso-Jiffy).

Benieuwd naar hoe het eraan toe ging op de Dag? U vindt hier het fotoverslag.