Digitalisering: vier uitdagingen voor familiebedrijven

De toekomst is digitaal, zoveel is duidelijk. Ook voor familiebedrijven vormt de digitale transformatie een uitdaging. Voor Follow Up, het jaarlijkse alumni-event van De Opvolgersacademie, nodigde het Instituut voor het Familiebedrijf Jeroen Lemaire uit. Hij is CEO en oprichter van het Gentse bedrijf In The Pocket, dat bedrijven helpt om een digitale strategie uit te tekenen en nieuwe diensten te ontwikkelen.

In The Pocket heeft als digitale consultancy een aantal mooie referenties verzameld. Voor Brussels Airlines ontwikkelde het een app, voor Medialaan werd het digitale tv-platform Stevie vormgegeven, met MyColruyt zorgde het voor een digitaal boodschappenlijstje voor de gelijknamige supermarktgroep en ook de diensten van Bancontact Mobile werden in Gent bedacht. Jeroen Lemaire spreekt dus uit ervaring als het over digitale transformatie gaat.

Het einde van de smartphone

Lemaire begon zijn uiteenzetting voor de familiale opvolgers met een aantal trends en eye-openers: “Vandaag kijken veel bedrijven hoe ze kunnen inspelen op het succes van de smartphones. Maar staar je er niet blind op. We zitten nog niet in de finale fase. Het einde van de smartphone komt eraan. Mens en computer zullen op termijn één worden: de grenzen tussen het digitale en het biologische leven zullen vervagen. Omdat nieuwe technologieën en toepassingen zo snel evolueren, doen ze het belang van de smartphone dalen.”

Intussen komt het erop aan om in digitaliseringstrajecten de juiste keuzes te maken. “We zoeken gemakkelijke oplossingen met comfort voor de gebruiker, zowel in de privésfeer als in een zakelijke omgeving. De technologische evolutie opent trouwens nieuwe mogelijkheden om dat te doen”, stelt Jeroen Lemaire. “Kijk naar Spotify, dat op basis van de data die het verzamelt over jouw muzieksmaak nieuwe muziek aan je voorstelt. De Google Assistant maakt het mogelijk dat je vragen stelt aan je telefoon en commando’s geeft, waarop het dankzij artificiële intelligentie kan reageren.”

“Daarnaast wordt veel verwacht van virtual en augmented reality, waardoor je nieuwe lagen van informatie te zien krijgt als je met een camera in de richting van een monument of plaats kijkt. Ook de hololens en 3D-printing zullen kansen bieden. Maar voor al deze zaken is de technologie nog in ontwikkeling en zullen we ook moeten zien wat de business case wordt.”

Voor familiebedrijven ziet Jeroen Lemaire 4 belangrijke werven om de vruchten te kunnen plukken van een digitale strategie: “Eén: je bedrijf moet voldoende wendbaar zijn om in te spelen op nieuwe kansen die zich aandienen. Twee: er is een buy-in en betrokkenheid nodig van de bedrijfsleiding om het plan te laten slagen. Ten derde: het mag niet bij plannen maken blijven, je moet ze ook effectief uitvoeren. En ten vierde: blijf werken aan innovatie voor de lange termijn.”

Oppassen voor tunnelvisie

Tijdens de discussie met de familiale opvolgers ging de Gentse CEO dieper in op een aantal aspecten die specifiek van belang zijn in een familiale context. “Leeftijd, zowel van bedrijfsleiders als medewerkers, kan een hinderpaal vormen om wendbaar te zijn. Je moet oppassen voor een soort van tunnelvisie – ‘Het heeft altijd al goed gewerkt, waarom zouden we veranderen?’ – want dat fnuikt uiteraard elke drang tot vernieuwing. We merken dat de oudere generatie soms moeilijker te overtuigen is om nieuwe dingen uit te testen.”

Meteen wordt duidelijk waarom de betrokkenheid van de bedrijfsleiding zo cruciaal is in deze veranderingsprocessen. “Ik geloof echt dat familiale bedrijven over een voordeel beschikken tegenover grotere concerns. Als de bedrijfsleiding vooruit wil, haal je makkelijker snelheid in je digitaliseringsprojecten. En misschien is het in een kmo ook makkelijker om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen.”

Jeroen Lemaire raadt ook aan om objectiviteit in de besluitvorming te brengen: “Er is zoveel data beschikbaar vandaag. Gebruik ze om je plannen te onderbouwen en te staven. Een goed dossier vergroot de overtuigingskracht. Het zal ook helpen om een stuk emotionaliteit uit de discussie te halen.”

Kleine projecten laten proefdraaien

Maak niet alleen plannen, maar voer de projecten ook uit, luidt het derde advies. Binnen een familiebedrijf, waar beslissingen meestal kunnen worden genomen, lijkt dat een evidentie. Lemaire: “Zoek niet naar grootse projecten, maar vraag je af: wat is de kleinst werkbare versie van het concept? Laat dat proefdraaien, test het uit, kijk wat er werkt en pas aan waar nodig. Zo vermijd je dat het project verzandt tijdens de uitvoering of dat het veranderingsproces het hele schip in gevaar zou brengen.”

Last but not least is er de lange termijn. Die focus moet blijven, daar hamert ook de digitale expert op. “Ik hoorde in mijn gesprekken met de opvolgers hier en daar de vraag naar wat de business case is van digital? Eigenlijk is dat niet de juiste vraag. Je moet je afvragen welke technologie voor jouw bedrijf een bedreiging kan zijn op termijn. Wat is de Über voor jouw sector? En dus: hoe kan je maximaal van nieuwe technologie gebruik maken om er jouw business mee te versterken of nieuwe business uit te bouwen? Want uiteindelijk is de belangrijkste vraag: wat gebeurt er als je niet op deze trein springt?”, besluit Jeroen Lemaire.

Terug naar het overzicht

Opvolgersscan

Als eigenaar/bedrijfsleider van je familiebedrijf heb je wellicht het liefst dat één of meerdere kinderen op een bepaald moment het roer overnemen.

Maar hoe bepaal je als ouders objectief of je kinderen hiervoor aangewezen zijn? Patrick De Schutter ontwierp hiervoor de Opvolgersscan.

Een niet-familiale CEO: zes aandachtspunten

Samenwerken met een niet-familiale CEO loopt niet steeds van een leien dakje.

Jozef Lievens stipt 6 factoren aan die het aantrekken van en de samenwerking met een externe CEO kunnen maken of kraken.

Meer weten?

Vier soorten governance in het familiebedrijf

Er wordt vaak beweerd dat governance in familiebedrijven complexer is dan in niet-familiebedrijven. Dat is ongetwijfeld juist. De oorzaak hiervoor is te vinden in het feit dat een familiebedrijf bestaat uit een aantal componenten die elk een aparte soort governance vereisen.

Volgens Jozef Lievens zijn er vier soorten governance vereist :

  • ownership governance
  • business governance
  • family governance
  • wealth governance
Lees meer

Raad van bestuur of raad van advies

Veel familiale ondernemers stellen zich de vraag of ze beter met een echte raad van bestuur of met een raad van advies van start gaan. Volgens Sofie Lerut hebben beide pistes zekere voordelen, maar er zijn belangrijke verschillen.

Lees meer