Ikea-stichter besefte het belang van een community
Ikea-oprichter Ingvar Kamprad is overleden op 91-jarige leeftijd. 60 jaar geleden opende hij zijn eerste winkel in Zweden, vandaag is Ikea een multinational met ruim 190.000 medewerkers in meer dan 40 landen. “Kamprad heeft van zijn familiebedrijf een immens succes gemaakt doordat hij een sterk concept had en met een community van nauw betrokken medewerkers zijn formule steeds wist te verbeteren”, stelt Jozef Lievens, gedelegeerd bestuurder van het IFB.
Er zijn maar weinig ondernemers die het Ingvar Kamprad zullen nadoen : uit het niets een wereldbedrijf tot stand brengen. Als tiener begon hij te leuren met lucifers. Later startte hij met meubelverkoop. En in 1958 opende hij zijn eerste winkel. Om de kosten binnen de perken te houden, koost Kamprad ervoor de montage door de klanten te laten uitvoeren.
Dat doe-het-zelf-concept bleek niet alleen in Zweden een succes. Ikea stak de grens over en is vandaag één van de meest succesvolle Zweedse exportproducten. Jozef Lievens: “Ingvar Kamprad heeft zijn bedrijf gebouwd op de waarden van soberheid en eenvoud. Samen met het populaire Zweedse design zorgde dat voor een succes en ongekende expansie. Maar om die principes te bewaren, verzamelde hij een groep van vertrouwelingen rond zich, een hechte community, die het systeem steeds moest verbeteren.”
Ook kritiek op de community
Zo’n community speelt in vele familiebedrijven een belangrijke rol. “Maar de Ikea-stichter kreeg er ook kritiek voor. De community dreigde een sekte te worden die een soort van aparte religie beleed, opperden sommige critici”, vertelt Jozef Lievens. “Maar tegelijk zijn er heel wat ondernemers die geld zouden geven om met hun community net hetzelfde te bereiken als Ingvar Kamprad.”
De Ikea-stichter was bij momenten omstreden. Hij verhuisde van Zweden naar Zwitserland wegens de hoge belastingdruk. En in de jaren ‘90 lekte uit dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog lid was geweest van een fascistische beweging in Zweden. Hij noemde het later de grootste fout uit zijn leven.
Toch gaf de ondernemer ook blijk van een groot sociaal gevoel. “Kamprad hechtte groot belang aan goede relaties met zijn leveranciers. Toen bijvoorbeeld bleek dat er in Polen problemen waren voor de medewerkers van zijn leveranciers, zette hij er zelf scholen en opleidingsprogramma’s op”, aldus de IFB-expert.
Eigendom in stichtingen?
In 1986 stopte Ingvar Kamprad als CEO bij Ikea. Tot voor enkele jaren bleef hij nog aan als adviseur van het meubelconcern. Jozef Lievens: “Hoe de eigendom van het bedrijf precies in elkaar zit, is niet geheel duidelijk. De gezaghebbende Financial Times schrijft dat Kamprad de eigendom in stichtingen heeft ondergebracht, die niet door de familie worden gedomineerd. Op die manier zou de continuïteit van de groep verzekerd moeten zijn. Het toont aan hoezeer hij het belang van de onderneming voorop stelde, boven het belang van de familie. En dat hij ook oog had voor de beperkingen van een familiale opvolging.”