M&A bij familiebedrijven: 'Het gaat altijd over mensen'
Een recent onderzoek van advocatenkantoor Contrast stelde vast dat in heel wat Belgische bedrijfsovernames ook durfkapitaalfondsen betrokken zijn. De onderzoekers onderscheidden bovendien een aantal belangrijke trends bij bedrijfsovernames. We spraken met Bart Bellen en Céline Mergeay van Contrast, die ons de resultaten van het onderzoek toelichtten. Bovendien legden we ons oor te luisteren bij Jorn De Neve (KPMG) en Bart Ferrand (Belfius). Zij geven ons een inzicht in de M&A-praktijk voor familiebedrijven.
Het doel is om samen een verdere stap in de ontwikkeling van het familiebedrijf te zetten.
Vier belangrijke trends
Contrast onderzoekt sinds 2004 de marktpraktijk voor Belgische koopovereenkomsten. Globaal gezien stelden de onderzoekers vast dat hoewel de externe context in die 16 jaar radicaal wijzigde, met in de onderzochte periode onder andere een financiële en economische crisis, de marktpraktijk voor koopovereenkomsten op belangrijke parameters stabiel is gebleven. Toch zijn er een aantal belangrijke trends te onderscheiden, aldus Bart Bellen, partner bij Contrast.
“We stelden onder meer vast dat de veilingprocedures, de zogenaamde competitive auctions, waarbij de verkoper niet met één potentiële koper onderhandelt maar gebruik maakt van een veiling, aan belang winnen,” verklaart Bart. “Daaraan gelinkt is er een opmars in het afsluiten van warranty en indemnity insurances. Met die verzekering, die vaak door de koper wordt aangegaan, kan men een deel van de aansprakelijkheid bij de verkoop op de verzekeraar afwentelen. Ten derde zien we steeds vaker lockbox prijsmechanismen, wat betekent dat de overnameprijs wordt vastgelegd op basis van het beeld van de onderneming op één bepaalde datum en daarna niet meer wordt aangepast. Tot slot stelden we vast dat er in toenemende mate uitgestelde prijscomponenten spelen, wat ons inziens een meer conjunctureel gegeven is. Zo wordt er in de verkoopovereenkomst vaak een earn-out clausule opgenomen, waarbij de verkoper een deel van de overnameprijs pas uitgesteld ontvangt, gekoppeld aan toekomstige bedrijfsresultaten.”
Nuancering voor familiebedrijven
Jorn De Neve, partner bij KPMG en gespecialiseerd in Deal Advisory, bevestigt deze trends in de dagelijkse M&A-praktijk. Al nuanceert hij meteen voor wat betreft familiebedrijven. “De vier trends die Contrast heeft geïdentificeerd merken we zeker en vast in de praktijk,” steekt Jorn van wal. “Het hoeft niet te verbazen dat private equity fondsen bij bedrijfsovernames steeds vaker de motor zijn. Er is veel liquiditeit beschikbaar dat op zoek is naar een mooi rendement.”
Het belang van de competitive auctions speelt volgens Jorn echter veel minder bij een overname van een familiebedrijf. “Dit is sterk afhankelijk van regionale en intentionele verschillen,” aldus Jorn. “Bij grotere transacties of bij een buy-out zien we inderdaad steeds vaker veilingen. Dat is vaak in het voordeel van de verkoper, want het zorgt voor een competitief proces met meer vergelijkbaarheid. De vrije markt kan met andere woorden beter spelen. Wanneer de familie echter aan boord blijft zijn de auctions minder aan de orde. Op dat moment is de financiële transactie niet de primaire factor, en spelen andere criteria zoals de culturele fit, gezamenlijke ambitie en toekomstverwachtingen. Daarom is de specifieke dealsituatie erg belangrijk: wil de familiale aandeelhouder actief blijven of niet? Op basis daarvan kan je de beste overnamestrategie bepalen. Uiteindelijk gaat het altijd over mensen.”
Verdere groei door samenwerking
Dat beaamt ook Bart Ferrand, Head Specialized Corporate Lending bij Belfius. In zijn functie staat hij private equity fondsen bij met de financiering van bedrijfsovernames. “Wanneer een familiale aandeelhouder een overname door een private equity fonds overweegt moet hij zich steeds de vraag stellen wat hij precies wil bereiken: wil hij zelf operationeel actief blijven of niet, wil hij de meerderheid behouden of niet? Ten tweede is een goede voorbereiding van groot belang, met transparante cijfers en een diepgaande professionalisering van het bedrijf. Tot slot, wanneer hij in zee gaat met een private equity fonds is het belangrijk dat er een klik is. Elk fonds heeft immers zijn eigen persoonlijkheid. Het doel is tenslotte om sàmen een verdere stap in de ontwikkeling van het bedrijf te zetten,” aldus Bart.
Die samenwerking om door te groeien naar een volgende fase in het familiebedrijf is erg belangrijk voor Belfius. “Zo zullen we bij een overname door een private equity fonds niet alleen fondsen ter beschikking stellen voor de overname zelf, maar ook voor de verdere groei van het familiebedrijf, onder de vorm van financiering van het werkkapitaal of investeringen. Ons doel is immers het bedrijf op lange termijn te ondersteunen. Tegelijkertijd bieden we ook aan de verkopers een begeleiding op maat voor het beheer van hun vermogen.”
Die langetermijnvisie is van groot belang bij de overname van een familiebedrijf. In dat opzicht zijn ook de uitgestelde prijscomponenten te kaderen, waarvan Contrast gewag maakt in zijn studie. “In volatiele markten wordt er vaker gekozen voor een earn-out, uitgestelde betalingen,” aldus Jorn. “Bij een overname is er vaak een verschil in (financiële) verwachtingen tussen de koper en verkoper. Dat kan je overbruggen door een uitgestelde betaling. Zeker wanneer de familiale aandeelhouder in het familiebedrijf actief blijft is dit waardevol. Het zorgt enerzijds voor de incentivering van het management, anderzijds geeft het de koper een vorm van risicospreiding. Het kan verder ook helpen bij de financiering van de overname.”
Geïnteresseerd in de volledige resultaten van het onderzoek van Contrast? U vindt hier meer informatie.
Foto: Bart Bellen