Rupert Murdoch moest in Nederland zijn
In het onverkwikkelijk dispuut omtrent zijn opvolging heeft de persmagnaat Rupert Murdoch in het zand gebeten. In zijn advies aan de rechtbank heeft de commissioner bij de rechtbank van Nevada brandhout gemaakt van de poging van Murdoch om de statuten van zijn trust te wijzigen. Het oordeel is vernietigend. De machinaties van Murdoch worden beschouwd als “a dishonesty of purpose and motive".
De voorgeschiedenis is eenvoudig.
Murdoch had in 2006 een trust opgericht waarin bepaald werd dat na zijn overlijden zijn vier kinderen evenveel macht zouden hebben in het bestuur van de trust en dus ook de macht over de onderliggende mediavennootschappen.
Aan de rechtbank in Nevada vroeg Murdoch recent de toelating om de trust zodanig wijzigen dat alleen zijn zoon Lachlan na zijn overlijden het bestuur zou hebben. Lachlan leunt blijkbaar het meest aan bij de rechtse politieke denkbeelden van de vader.
De drie overige kinderen betwistten de wijziging en de commissioner, die de rechtbank adviseert, heeft hen nu gelijk gegeven.
De vraag stelt zich hoe een Belgisch familiebedrijf met deze problematiek zou kunnen omgaan.
Veel grote Belgische bedrijfsfamilies organiseren hun vermogen via een Nederlands Stichting Administratiekantoor (STAK).
In de filosofie van Murdoch zou de bedrijfsfamilie voor volgende structuur kunnen kiezen :
- De aandelen van het Belgische familiebedrijf worden gecertificeerd in een Nederlandse STAK. Dat betekent dat de Belgische aandeelhouders hun aandelen in het familiebedrijf inbrengen in een stichting en in ruil certificaten ontvangen
- De pater familias heeft volgens de statuten bij leven het bestuur over de STAK
- De statuten van de STAK bepalen dat alle kinderen na het overlijden van de pater familias de STAK samen zullen besturen en evenveel zeggenschap hebben
- De bestuurder van de STAK, zijnde de pater familias, kan bij leven de statuten wijzigen
De vraag is dan: zou het volgens Nederlandse recht kunnen dat de bestuurder de statuten wijzigt in die zin dat na zijn overlijden slechts één van de kinderen het bestuur over de STAK behoudt ? Zou dit een rechterlijke toets kunnen doorstaan en op welke grond zou een Nederlandse rechter desgevallend oordelen dat dit niet kan?
Volgens Nederlandse specialisten kan de pater familias als enige bestuurder wel degelijk de statuten in die zin wijzigen.
Indien de besluitvorming inzake de statutenwijziging in overeenstemming met de statuten wordt genomen, is er geen grond voor de andere kinderen om dit besluit aan te vechten bij een rechter.
De na overlijden van vader te benoemen kinderen kunnen tijdens leven van pater familias geen rechten ontlenen aan de tekst van de statuten, tenzij die statuten voortvloeien uit een familie-overeenkomst of iets dergelijks.
De enige grond om de statutenwijziging aan te vechten voor de Nederlandse rechter aan te vechten zou zijn dat de besluitvorming in strijd met de redelijkheid en billijkheid is, maar dat is lastig voor te stellen als de statuten verder alle rechten aan vader geven en de statuten bovendien geen goedkeuringsrechten toekennen aan de andere kinderen.
Kortom, als in zo'n geval de formaliteiten van de statuten worden nageleefd – en gesteld dat (i) vader nog geheel handelingsbekwaam is en (ii) er geen onderliggende overeenkomst is waar de andere kinderen zich op zouden kunnen beroepen – dan is er geen goede grond waarop de kinderen dit besluit bij de rechter zouden kunnen aanvechten.
Rupert Murdoch had dus beter, zoals veel Belgische families, gekozen voor een Nederlandse structuur. Maar daarvoor is het helaas te laat.