Wanneer de professionalisering van het familiebedrijf ter sprake komt, wordt vaak gedacht aan een overgang van familiale bedrijfsleiding naar niet-familiale bedrijfsleiding, alsof niet-familiale bedrijfsleiding per definitie professioneler is. Dit is echter een verkeerd uitgangspunt.
Professionalisering heeft te maken met de kwaliteiten van de personen in kwestie (competenties, skills, waarden, ethische ingesteldheid, …), en niet met hun familienaam. In sommige gevallen zal het doorgeven van de fakkel aan een niet-familielid een element van professionalisering zijn, maar evengoed kan een familiebedrijf uitermate professioneel zijn terwijl zowel eigendom als leiding in familiale handen zijn.
Of nog anders gezegd: ga er niet van uit dat uw familiebedrijf, om professioneel te zijn, per definitie moet geleid worden door een niet-familielid. Maar ga er ook niet van uit dat elk familielid in staat is om uw familiebedrijf professioneel te leiden: de overstap naar een niet-familiale bedrijfsleiding is in bepaalde gevallen wel degelijk aangewezen.
In een interessant artikel gaat professor John Davis verder in op wat een familiebedrijf nodig heeft om beschouwd te worden als een professioneel geleid bedrijf. Hij ziet zes pijlers:
- Het aantrekken en ontwikkelen van familiaal en niet-familiaal talent
Talent is essentieel voor elk bedrijf. Een eerlijke en realistische inschatting door de familie omtrent het talent dat zij zelf in huis heeft én dat gemotiveerd is om (op termijn) in het familiebedrijf te stappen, is cruciaal. Daarnaast is het van belang ervoor te zorgen dat de familieleden die in aanmerking komen de kans krijgen zich te ontwikkelen en te vormen, in functie van de complexiteit en de omvang van het bedrijf.
John Davis wijst erop dat ook niet-familiaal talent moet kunnen doorgroeien: wanneer men vaststelt dat de hoogste functies in het bedrijf enkel en alleen weggelegd zijn voor familieleden, zal men het niet-familiale talent veelal verliezen. - Ervoor zorgen dat de organisatie altijd in staat is belangrijke beslissingen tijdig te nemen
Elk bedrijf moet, zeker in tijden van crisis, snel kunnen reageren en beslissingen nemen. Dit veronderstelt dat men goede processen heeft om tot beslissingen te komen. Klare governance afspraken kunnen daarbij houvast bieden. - Het vergroten van de familiale betrokkenheid bij het familiebedrijf
De betrokkenheid en de professionele ingesteldheid van de eigenaarsfamilie kunnen een enorme troef zijn voor het familiebedrijf. Hier moet de familie actief aan werken: zie hierover meer in onze blogpost over het toenemend belang van professioneel eigenaarschap. - Het respecteren van de beslissingslijnen en medewerkers de vrijheid geven om beslissingen te nemen
Eenieder moet zich houden aan zijn rol en aan de beslissingslijnen die in het bedrijf vastgelegd zijn. Veel van de conflicten die wij zien in onze praktijk hebben er immers mee te maken dat men zich niet houdt aan zijn rol. In sommige familiebedrijven lijkt de familie er ook van uit te gaan dat enkel familieleden de (grote en kleine) beslissingen kunnen nemen. Dit kan zeer demotiverend werken voor niet-familiale medewerkers en kan leiden tot passiviteit, gebrek aan creativiteit en het verlies van getalenteerde medewerkers. - Het installeren van systemen die leiden tot consistente performantie en fairness
Naarmate een familiebedrijf groeit en complexer wordt, zal vanuit het management ook steeds meer aandacht moeten besteed worden aan bijvoorbeeld planning, budgetten e.d.m. Dit kan de basis zijn voor de meer systematische uitwerking van een verloningssysteem dat doorheen de organisatie als consistent en fair wordt beschouwd, hetgeen zal bijdragen tot de performantie van de medewerkers en het management. - De waarden bewaken
Tot slot benadrukt Davis dat, naast de performantie, ook de ethische en waardengerelateerde aspecten van de bedrijfsvoering essentieel zijn in het kader van professionalisering. Alle actoren binnen het familiebedrijf hebben hier een belangrijke rol te spelen, niet in het minst de eigenaarsfamilie.
Sofie Lerut
Partner Roots Advocaten
Fellow Family Firm Institute
Voor meer uitgebreide bespreking van dit onderwerp, zie J. Davis, “Professionalizing the Family Business: It’s Not What You Think It Is”.