Alle artikels

In de voorbije decennia is heel wat inkt gevloeid over governance in familiebedrijven. Op het vlak van governance van de familie is daarbij voornamelijk aandacht besteed aan formele governance mechanismen zoals familiecharters, familievergaderingen en aandeelhoudersovereenkomsten. Informele governance mechanismen zijn onderbelicht gebleven in de literatuur, hoewel zij minstens even belangrijk zijn.

Op het vlak van onderzoek inzake familiebedrijven gooit het Research Center for Entrepreneurship and Family Firms van de Hasseltse Universiteit de jongste jaren hoge ogen. Er werden heel wat doctoraten geproduceerd die vaak verfrissende inzichten in de wereld van het familiebedrijf bieden. Vooral op het vlak van financiering en governance van familiebedrijven – niet toevallig de voorkeurdomeinen van bezieler professor Wim Voordeckers - wordt sterk onderzoekswerk afgeleverd.

Wanneer de professionalisering van het familiebedrijf ter sprake komt, wordt vaak gedacht aan een overgang van familiale bedrijfsleiding naar niet-familiale bedrijfsleiding, alsof niet-familiale bedrijfsleiding per definitie professioneler is. Dit is echter een verkeerd uitgangspunt.

Ardo-voorzitter Philippe Haspeslagh liet recent in “Made in West-Vlaanderen” optekenen dat Ardo een evaluatie van zijn raad van bestuur heeft uitgevoerd. Haspeslagh beschrijft de evaluatie als “een jaarlijkse check-up bij de tandarts, het kan nooit kwaad om zich een spiegel voor te houden”. Maar hoe zit het met de evaluatie van de raad van bestuur in de Vlaamse familiebedrijven? Het grote governance-onderzoek van familiebedrijf.be levert interessante informatie op.

In onze praktijk zien wij nog steeds geregeld families die weinig of slecht communiceren. Dat leidt niet zelden tot misverstanden, foute veronderstellingen, sluimerende ergernissen of open conflicten die onvermijdelijk ook een impact hebben op het familiebedrijf. Familiale eigenaars die professioneel willen bezig zijn met hun familiebedrijf zouden bewust aandacht moeten besteden aan goede, open communicatie.

Voorraden zijn een belangrijk element in elke balans. Terugdenkend over de 36 jaren die ik actief ben als auditor/bedrijfsrevisor heb ik tientallen cases meegemaakt waar inderdaad met de voorraden geknoeid werd, om de cijfers beter voor te stellen dan ze waren of net het omgekeerde. Alles hangt natuurlijk af van het onderliggend objectief van waaruit je een balans/jaarrekening presenteert aan de buitenwereld: is het een gewone, recurrente, jaarlijkse balans in going concern, is het een balans als voorbereiding voor een verkoop, dient de balans voor een waardebepaling in het kader van een schenking/overdracht naar de volgende generatie, dient de balans om nieuwe/bijkomende kredieten op te vragen,... Er zijn dus veel mogelijke redenen en motieven waarom sommigen de waarheid een beetje of veel geweld willen aandoen op het vlak van de voorraden in de balans.

Om juiste beslissingen te nemen en op oordeelkundige wijze toezicht te houden moet de raad van bestuur van een familiebedrijf behoorlijk geïnformeerd zijn. Voor het bekomen van informatie is de raad van bestuur evenwel afhankelijk van het management. En hier zit een potentieel probleem: indien het management de raad van bestuur niet goed informeert, dreigt de raad van bestuur onjuiste of onvolledige informatie te hanteren. En dat kan tot verkeerde besluitvorming leiden.

Het belang van de professionalisering van het eigenaarschap komt steeds meer op de voorgrond in familiebedrijven. Ook het Amerikaanse Family Firm Institute (FFI) heeft recent een studie gewijd aan de professionalisering van de familie als eigenaar. Hierin wordt benadrukt dat het professioneel eigenaarschap steunt op vijf pijlers.

Voor de schenking en vererving van familiebedrijven geldt in Vlaanderen een bijzonder gunstig fiscaal regime. Als aan alle voorwaarden voldaan is kan de schenking gebeuren met volledige vrijstelling van schenkbelasting, en kan de vererving gebeuren aan een vast verlaagd tarief in plaats van aan de progressieve tarieven in de erfbelasting. Eén van de voorwaarden voor het behoud van dit gunstregime is echter dat het familiebedrijf zonder onderbreking gedurende drie jaar een economische activiteit verderzet. Wat nu met stopzetting van de activiteit in coronatijden?