Alle artikels

“Ik zie dit als een goed moment om de raad van bestuur van Inter Ikea Group te verlaten. We nemen zo een nieuwe stap in de generatiewissel die al enkele jaren aan de gang is”, verklaarde Ingvar Kamprad, toen hij binnen Inter Ikea Group de fakkel doorgaf aan zijn jongste zoon Mathias.

In een vorige bijdrage had ik het over het juiste moment bepalen waarop je als ‘pater’ of ‘mater familias’ het familiebedrijf moet overlaten aan de volgende generatie. Maar gesteld dat de kinderen staan te springen om verantwoordelijkheid op te nemen in het familiebedrijf – wat allang niet meer vanzelfsprekend is – zijn ze er dan wel bekwaam voor?

“Patrick, als je binnenkort eens een paar uur vrij kunt maken voor mij, dat zou me plezier doen, want ik zou nu toch wel graag eens begrijpen hoe het juist zit met dat debet- en creditgedoe”. Het was een vraag die ik in 1999 kreeg van de toenmalige gedelegeerd-bestuurder van een vooraanstaande financiële instelling in België.

Je mag, los van de praktische gevolgen, de psychologische impact niet onderschatten wanneer je als CEO van een familiebedrijf beslist om de fakkel door te geven. Als je pakweg dertig jaar als pater of mater familias aan het hoofd stond van het bedrijf, is het niet vanzelfsprekend om een andere rol – bijvoorbeeld als bestuurder – op te nemen. Zonder het overdreven te willen dramatiseren, komt er hier en daar toch een soort ‘rouwproces’ aan te pas.

Als het om de overdracht van een familiebedrijf gaat, welke onderwerpen komen dan als eerste naar boven? Juist: de financiële, fiscale en erfrechtelijke thema’s. Hoe gaan de kinderen dat betalen? Hoe kunnen we optimaal genieten van verlaagde overdrachtstarieven? Hoe moet het allemaal geregeld worden voor de partner en de andere kinderen die misschien niet mee overnemen? Natuurlijk zijn dit belangrijke onderwerpen, maar niet de belangrijkste….

Een fundamenteel kenmerk van een familiebedrijf bestaat erin dat de eigendom in handen is van een familie. Recent onderzoek toont aan dat eigendom, geconcentreerd in handen van een familie, een belangrijke troef is die vooral de uitbouw van een langetermijnstrategie mogelijk maakt en ondersteunt. Op het vlak van de eigendom kunnen zich globaal gezien drie situaties voordoen tijdens het bestaan van het familiebedrijf. Deze drie situaties brengen vanuit juridisch oogpunt andere aandachtspunten met zich mee. De drie situaties zijn de volgende:

Wordt door de overname van een familiebedrijf door een private-equityspeler waarde gecreëerd of vernietigd? Recent onderzoek geeft een genuanceerd antwoord.

Het gebeurt niet elke dag dat een ondernemer voorstelt om een nieuwe formaliteit in te voeren. Toch deed Johan Debuf, zaakvoerder van een bouwonderneming en erevoorzitter van de Bouwunie, dat onlangs. Hij stelt voor dat ondernemers om de vijf jaar hun opvolgingsplan en inzonderheid de waardebepaling van hun onderneming updaten en bij een notaris neerleggen.

Governance in familiebedrijven dreigt eenheidsworst te worden, waarbij alle regeltjes op alle bedrijven losgelaten worden. Nochtans bestaat er op het vlak van governance een grote kloof te tussen grote en kleine familiebedrijven.