In mei verlaat Stefan Larsson het Amerikaanse familiebedrijf Ralph Lauren, waar hij nog geen twee jaar de niet-familiale CEO is. Als reden van zijn vroegtijdige vertrek wordt verwezen naar grondige meningsverschillen met de 77-jarige stichter over de toekomst van het kledingbedrijf. Dit is zeker geen alleenstaand geval. Heel wat praktijkvoorbeelden tonen aan dat familiebedrijven en externe managers - zeker als die van buitenaf zijn aangetrokken - een moeilijk huwelijk vormen. Zoals zo vaak bij een scheiding treffen beide partijen schuld.

We kunnen vijf soorten ondernemers onderscheiden op basis van de wijze waarop ze het bedrijf overdragen. Ten eerste zijn er de monarchen. Die dragen de kroon van controlerende eigenaar tot aan hun dood. Als ze toch vroegtijdig vertrekken, is dat het gevolg van een interne paleisrevolutie. Over dit type van familiale ondernemers bestaat een mythe. Het zouden alleen stichters, mannen en autocratische leiders zijn.

Bijna elk land heeft wel een uitdrukking om de ondergang van het familiebedrijf in de derde generatie te typeren. Dit wordt ook het Buddenbrooks-syndroom genoemd, naar de roman van Thomas Mann.

Hoe wordt een familiebedrijf het beste geleid en aangestuurd? De meningen verschillen. Vooral de oudere, overdragende generatie is ervan overtuigd dat er maar één kapitein op het schip kan zijn. Lees: één finale leidinggevende van het familiebedrijf. Maar ook dat is een mythe.

“Slechts” 13 procent van de familiebedrijven haalt de derde generatie en een “schamele” 3 procent van de familiebedrijven passeert de kaap van die derde generatie. Het zijn vaak aangehaalde cijfers. Maar helaas: ook dit is een mythe.

‘Jongeren zijn niet meer geïnteresseerd in de voortzetting van het familiebedrijf thuis’ lazen we onlangs in enkele Vlaamse media. Zij verwezen daarvoor naar een nieuw onderzoek in 34 landen, waaronder ook België, waar meer dan 34.000 studenten met een familiebedrijf thuis een enquête over hun loopbaanplannen hebben ingevuld.

De uitspraak “Wat goed is voor het bedrijf, is automatisch goed voor de familie” is typisch voor zij die het familiebedrijf zeer rationeel benaderen. Die rationale aanpak overheerste in de jaren negentig, maar kent ook nu nog vurige aanhangers.

In ons land is 99,8 procent van de ondernemingen een kmo of een bedrijf met minder dan 250 werknemers volgens de Europese kmo-definitie. Daarmee is België een kmo-land, maar dat is zeker niet uniek. Ook in andere Europese landen en de Verenigde Staten is de overgrote meerderheid van de bedrijven klein of middelgroot.

Met de regelmaat van een klok worden we gealarmeerd over de evolutie van het aantal (nieuwe) bedrijven in ons land. Een paar weken geleden berichtte Graydon dat het aantal stopgezette vennootschappen vorig jaar zelfs groter was dan het aantal nieuwe vennootschappen. Maar laten we niet vergeten dat ook overnemers van bestaande bedrijven ondernemers zijn!

Moeten we uitdrukkelijk communiceren dat we een familiebedrijf zijn? Vroeger zou die vraag wellicht met een "neen" zijn beantwoord. Maar vandaag ligt dat toch anders.