Alle artikels

Opvolging in het familiebedrijf is van nature een moeilijke en complexe aangelegenheid. Toch is het geen onmogelijke opgave. Wel integendeel: als de onderneming niet wordt verkocht en niet failliet gaat, is het een overgangsfase, die voor alle betrokkenen een cruciale uitdaging inhoudt. De complexiteit en de moeilijkheid stijgen naarmate de generaties vorderen en zowel onderneming als familie groter worden. Met andere woorden: het wordt een steeds grotere uitdaging.

Co-preneurs zijn levenspartners die samen een bedrijf bezitten en runnen. Hoewel dit een vaak voorkomende situatie is, is er nog niet erg veel onderzoek gebeurd naar de invloed van dergelijke werkrelatie op het bedrijf en in het bijzonder de sterktes en mogelijke uitdagingen die hieraan verbonden zijn.

Waar verschillende partijen met verschillende belangen met elkaar omgaan, ontstaat er ruimte voor conflict. Conflicten zijn daarom ook een onvermijdelijk onderdeel van het (zakelijke) leven. Ze zijn onontkoombaar en normaal: zonder wrijving kan men geen vuur maken. Er is op zich niets verkeerd met conflicten, ze zijn er gewoon.

“Ik zie dit als een goed moment om de raad van bestuur van Inter Ikea Group te verlaten. We nemen zo een nieuwe stap in de generatiewissel die al enkele jaren aan de gang is”, verklaarde Ingvar Kamprad, toen hij binnen Inter Ikea Group de fakkel doorgaf aan zijn jongste zoon Mathias.

In een vorige bijdrage had ik het over het juiste moment bepalen waarop je als ‘pater’ of ‘mater familias’ het familiebedrijf moet overlaten aan de volgende generatie. Maar gesteld dat de kinderen staan te springen om verantwoordelijkheid op te nemen in het familiebedrijf – wat allang niet meer vanzelfsprekend is – zijn ze er dan wel bekwaam voor?

“Patrick, als je binnenkort eens een paar uur vrij kunt maken voor mij, dat zou me plezier doen, want ik zou nu toch wel graag eens begrijpen hoe het juist zit met dat debet- en creditgedoe”. Het was een vraag die ik in 1999 kreeg van de toenmalige gedelegeerd-bestuurder van een vooraanstaande financiële instelling in België.

Je mag, los van de praktische gevolgen, de psychologische impact niet onderschatten wanneer je als CEO van een familiebedrijf beslist om de fakkel door te geven. Als je pakweg dertig jaar als pater of mater familias aan het hoofd stond van het bedrijf, is het niet vanzelfsprekend om een andere rol – bijvoorbeeld als bestuurder – op te nemen. Zonder het overdreven te willen dramatiseren, komt er hier en daar toch een soort ‘rouwproces’ aan te pas.

Als het om de overdracht van een familiebedrijf gaat, welke onderwerpen komen dan als eerste naar boven? Juist: de financiële, fiscale en erfrechtelijke thema’s. Hoe gaan de kinderen dat betalen? Hoe kunnen we optimaal genieten van verlaagde overdrachtstarieven? Hoe moet het allemaal geregeld worden voor de partner en de andere kinderen die misschien niet mee overnemen? Natuurlijk zijn dit belangrijke onderwerpen, maar niet de belangrijkste….

Een fundamenteel kenmerk van een familiebedrijf bestaat erin dat de eigendom in handen is van een familie. Recent onderzoek toont aan dat eigendom, geconcentreerd in handen van een familie, een belangrijke troef is die vooral de uitbouw van een langetermijnstrategie mogelijk maakt en ondersteunt. Op het vlak van de eigendom kunnen zich globaal gezien drie situaties voordoen tijdens het bestaan van het familiebedrijf. Deze drie situaties brengen vanuit juridisch oogpunt andere aandachtspunten met zich mee. De drie situaties zijn de volgende: